Wanneer een werknemer arbeidsongeschikt is, kan de werkgever vragen om een medisch attest voor te leggen. Meestal vloeit deze verplichting voort uit het arbeidsreglement. Een medisch attest bevestigt de arbeidsongeschiktheid en de waarschijnlijke duur ervan. Daarnaast zal het medisch attest ook verduidelijken of een werknemer de woonplaats mag verlaten. Werkgevers worden steeds vaker geconfronteerd met attesten en getuigschriften die niet kwalificeren als een medisch attest… Wat betekenen al die varianten en welke juridische gevolgen en/of verplichtingen brengen deze mee voor een werknemer en werkgever? Tijd voor een overzicht…
1. Het traditionele medisch attest
Dat is het attest waarvan hierboven reeds sprake. Is een werknemer arbeidsongeschikt, dan zal hij in de regel een medisch attest moeten overmaken. Een correcte naleving van deze verplichting is belangrijk wil een werknemer het recht op gewaarborgd loon niet verliezen.
Een medisch attest is ondertekend door een arts die erkend is door de Orde der artsen.
2. Een medisch attest opgesteld door een arts in het buitenland
Sedert enkele jaren beschikken werknemers die ziek worden tijdens hun wettelijke vakantie over het recht om de “verloren” vakantiedagen op een ander ogenblik tijdens het vakantiejaar op te nemen.
Een werknemer die van deze mogelijkheid gebruik wenst te maken, moet een medisch attest overmaken. Er is geen enkele wettelijke bepaling die een werknemer verbiedt om daarbij een arts te raadplegen die werkzaam is in het buitenland.
Het valt dan ook niet helemaal uit te sluiten dat een werknemer aan de werkgever een medisch attest overmaakt dat opgesteld is in een vreemde taal die de werkgever niet begrijpt. De werkgever kan in dat geval vragen om een vertaling.
Een attest opgesteld door een buitenlandse arts en waarbij men geen gebruik maakt van het (facultatief te gebruiken) specifiek model dat hiervoor ter beschikking wordt gesteld, kwalificeert als een medisch attest indien het alle vermeldingen bevat die een traditioneel “Belgisch” medisch attest moet bevatten (zie hoger).
3. Het bewijs van aanwezigheid op een medische raadpleging
Dit is geen medisch attest aangezien het geen arbeidsongeschiktheid attesteert. Het betreft enkel een bevestiging dat een werknemer aanwezig was op een medische raadpleging (bijvoorbeeld tijdens de gebruikelijke werkuren).
Een werknemer kan dergelijk attest niet inroepen om aanspraak te maken op gewaarborgd loon (we maken abstractie van het recht van de zwangere werkneemster die het recht op loon behoudt om zwangerschapsonderzoeken te ondergaan wanneer deze niet kunnen plaatsvinden buiten de werkuren).
4. Het dixit-attest
Een dixit-attest is geen medisch attest. Zoals de naam al doet vermoeden, bevestigt de arts in een dixit-attest enkel hetgeen door een werknemer is meegedeeld. De arts heeft dit niet onderzocht en stelt geen diagnose.
Een werkgever kan een dixit-attest gemakkelijk herkennen doordat het vermeldt: “volgens verklaringen van persoon X…..”.
5. Een a posteriori medisch attest
Dit is wel een medisch attest. Een a posteriori medisch attest houdt in dat de arts de aanvang van de arbeidsongeschiktheid bevestigt op een eerder tijdstip dan de datum waarop de arts de werknemer daadwerkelijk heeft onderzocht.
Artsen zullen slechts uitzonderlijk overgaan tot het opstellen van een a posteriori medisch attest. Artsen hebben immers de deontologische verplichting om medische attesten waarheidsgetrouw en gewetensvol op te stellen.
Enkel indien medische bevindingen de verklaringen van een werknemer-patiënt omtrent de aanvang van een periode van arbeidsongeschiktheid zouden bevestigen, kan een arts desgevallend een a posteriori medisch attest uitschrijven.
Belangrijk, indien een werknemer laattijdig aan de werkgever een medisch attest heeft overgemaakt, en daardoor geen recht heeft op gewaarborgd loon voor de dagen die de voorlegging van het medisch attest voorafgaan, dan zal een a posteriori medisch attest dat niet kunnen rechtzetten. Ook met een a posteriori medisch attest blijft een werknemer in gebreke ten aanzien van de werkgever. Een arts zal een a posteriori attest immers dateren op de datum waarop de arts dit attest daadwerkelijk uitschrijft (het is een arts deontologisch en wettelijk niet toegelaten een medisch attest te antidateren).
6. Het getuigschrift van arbeidsgeschiktheid onder voorwaarden
Het betreft een getuigschrift, afkomstig van een arts, waarin deze laatste aanbevelingen doet over de voorwaarden waarin een werknemer het werk kan hervatten. Denk bijvoorbeeld aan de suggestie om een werknemer te laten telewerken, minder zware arbeid te laten verrichten of hem aangepaste ICT-uitrusting ter beschikking te stellen. Belangrijk daarbij op te merken is dat een arts deze suggesties doet buiten het kader van een formeel en wettelijk geregeld reïntegratie-traject.
De Orde der artsen aanvaardt dat een arts dit type van attest uitschrijft op voorwaarde dat de arts “een voorzichtige houding aanneemt”. Volgens de Orde betekent dit dat de arts: (i) samen met de arbeidsongeschikte werknemer nagaat of de voorgestelde aanpassingen in de praktijk wel uitvoerbaar en realistisch zijn; (ii) de arbeidsarts-preventieadviseur betrekt in het proces, mits akkoord van de arbeidsongeschikte werknemer; (iii) de voorgestelde aanpassingen beperkt in de tijd; én (iv) de gezondheidstoestand van de arbeidsongeschikte werknemer regelmatig opnieuw evalueert.
Een werkgever is niet verplicht om in te gaan op de suggesties van de arts. Let wel, indien een werkgever zou overgaan tot het ontslag van een arbeidsongeschikte werknemer en de werknemer betwist vervolgens het ontslag op grond van een beweerdelijke discriminatie of wegens kennelijk onredelijk ontslag, dan kan men niet uitsluiten dat een arbeidsrechtbank alsnog zal nagaan of een werkgever de suggesties van de arts daadwerkelijk heeft onderzocht vooraleer tot ontslag over te gaan.
Samengevat, niet elk document dat afkomstig is van een arts kwalificeert als een medisch attest. Zowel werknemers als werkgevers doen er dan ook goed aan om de verschillende varianten te onderscheiden en hun juridische betekenis correct in te schatten.
